Το Μονοπάτι: Από την Ελπίδα στην Ευγνωμοσύνη

Υπάρχουν στιγμές που ένα περιοδικό, όπως κι ένας άνθρωπος, καλείται να αλλάξει ρυθμό. Να αφήσει πίσω του έναν τρόπο, μια μορφή, μια συνήθεια, και να βαδίσει προς κάτι νέο. Είτε πρόκειται για την αναζήτηση ίασης από την ασθένεια – όπως δίδαξε ο Ιπποκράτης (λένε: Πρίν θεραπεύσεις κάποιον, ρώτησε τον εάν είναι πρόθυμος να αφήσει όλα εκείνα που τον κάνουν να αρρωσταίνει –) είτε για την αναγνώριση της αδιάκοπης ροής της ύπαρξης – όπως μας θύμισε ο Ηράκλειτος («στον ίδιο ποταμό μπαίνουμε μόνον μια φορά»

Ποταμώ ουκ έστιν εμβήναι δις τω αυτώ.) – η κίνηση είναι μονόδρομος.

Αυτό δεν είναι άλμα, δεν είναι ρήξη· είναι μονοπάτι. Ένα μονοπάτι που συνδέει το χθες με το σήμερα, το γνώριμο με το άγνωστο, δίνοντας σάρκα και πνοή στην αδιάκοπη πορεία του πολιτισμένου Ανθρώπου.

Η ιδέα του μονοπατιού δεν είναι αποκλειστικό δημιούργημα ενός πολιτισμού. Στον ίδιο ιστορικό αιώνα, Έλληνες και Κινέζοι συνέλλαβαν – ο καθένας με τα δικά του μέσα – σε μια κοινή μήτρα στοχασμού. Ο Σωκράτης, ο Κομφούκιος· ο Πλάτων, ο Λάο Τσε· όλοι σε διαφορετικούς τόπους, αλλά με ένα κοινό μέλημα: πώς ο άνθρωπος θα ζήσει εν αρμονία, με δικαιοσύνη, με σοφία, με σεβασμό στον άλλον, στον εαυτό του και την Φύση. Αυτή η παράλληλη σύλληψη, σαν αναπνοή της ίδιας ανθρωπότητας σε δύο άκρα της γης, έθεσε τις βάσεις του Ανθρωπισμού — όχι ως δόγμα, αλλά ως έμπρακτη αγωγή.

Το Μονοπάτι της Αναζήτησης

Αυτή ακριβώς η κοινή μήτρα στοχασμού που οδηγεί στο “συναμφότερον”μάς οδηγεί στο κεντρικό μας θέμα (αντθέσεις -ανισότητες)για το επόμενο τεύχος.

Σήμερα: Το βιβλίο «Το Μονοπάτι»,

(από τον πρόλογο της Ελληνικής έκδοσης: το μικρό αυτό βιβλίο του Μάικλ Πιούετ, καθηγητή Κινεζικής Ιστορίας και Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, και της Κριστίν Γκρος-Λο, συγγραφέως και διδάκτορος Ιστορίας της Ανατολικής Ασίας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, κατορθώνει με τρόπο μοναδικό να καθιστά την αρχαία κινεζική φιλοσοφία, υπό τους δικούς της όρους και την ιδιαίτερη συλλογιστική της, προσιτή στο ευρύ κοινό, και συγχρόνως να εμπλουτίζει την κατανόηση του εξειδικευμένου αναγνώστη)

μια εισαγωγική παρουσίαση της κινεζικής σκέψης, η οποία, όχι τυχαία, αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα μαθήματα που διδάσκονται στο Χάρβαρντ.

Το «Μονοπάτι» είναι ταυτόχρονα θεωρητικό όσο και πρακτικό, αγγίζοντας θέματα μεταφυσικής αλλά και απλής καθημερινότητας — όπως ακριβώς δηλαδή και τα αρχαία φιλοσοφικά κείμενα της Κίνας. Η ιδιαίτερη αξία του έγκειται στο γεγονός ότι το βασικό ερώτημα που θέτει δεν είναι απλώς τι μπορούμε να μάθουμε για την κινεζική φιλοσοφία, αλλά και τι μπορούμε να διδαχθούμε από αυτήν. Μας προτρέπει να επαναξιολογήσουμε, όχι μόνο θεωρητικά αλλά και πρακτικά, τον τρόπο με τον οποίο συσχετιζόμαστε με τους άλλους, τόσο στο μικρο-επίπεδο της οικογένειας όσο και στο μακρο-επίπεδο της κοινωνίας και των θεσμών.

Από την Ελπίδα στην Ευγνωμοσύνη

Το μονοπάτι δεν είναι ποτέ ουδέτερο. Έχει κατεύθυνση, έχει συναίσθημα. Το συναίσθημα που «ξέμεινε στον πίθο» του 20ου αιώνα, ιδιαιτέρως με τη θέσπιση του Ο.Η.Ε., ήταν η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.

Στην γέννηση του 21ου, στο πρώτο τέταρτό του, επικρατούν η εξέλιξη > η πίστη στην Τεχνητή Νοημοσύνη, η σταθερότητα στη δύναμη του κέρδους... και πια > η νομιμοποίηση της απληστίας των δυνατών. Έτσι, ο κάθε αρθρογράφος υφαίνει με προσωπικά αληθείς κλωστές ένα σχέδιο πάνω στον πρόσκαιρο καμβά του βίου μας. Το βλέπουμε καθημερινά στις πλεκτάνες των ομάδων αλήθειας, απέναντι, ακόμη και στην προσπάθεια της τεχνολογίας να καλύψει τις πιο βαθιές ανάγκες μας (όπως η κατασκευή ρομποτικών ουρών για αισθητικούς/συναισθηματκούς λόγους και... καλύτερη ισορροπία!).

Το συναίσθημα όμως που σπανίζει (περισσότερο από όλα) και που οδηγεί σε ευδαιμονία (μια ακόμη πιο σπάνια κατάσταση βίου), είναι η ευγνωμοσύνη.

Όπου υπάρχει Ευγνωμοσύνη, να και η Σοφία. Κι όπου σοφοί αρκετοί, να κι η Δικαιοσύνη. Η πίστη στο πνεύμα του σήμερα, έτσι όπως διαμορφώνεται, είναι αίρεση στο δόγμα του Ανθρωπισμού — πλήττει κατάκαρδα την Ανθρώπινη αγαθή προαίρεση.

Την ίδια την Ψυχή του...

Ουδείς εκών κακός («ἐπί γε τὰ κακὰ οὐδεὶς ἑκὼν ἔρχεται οὐδὲ ἐπὶ ἃ οἴεται κακὰ εἶναι, οὐδ” ἔστι τοῦτο, ὡς ἔοικεν, ἐν ἀνθρώπου φύσει, ἐπὶ ἃ οἴεται κακὰ εἶναι ἐθέλειν ἰέναι ἀντὶ τῶν ἀγαθῶν». Αυτό το αρχαιοελληνικό δίδαγμα μάς θυμίζει πως ο σπόρος της αγαθότητας υπάρχει μέσα μας. Η ευγνωμοσύνη είναι το νερό που τον τρέφει, το συναίσθημα που γεννά τη Σοφία, η οποία είναι και η πιο σπάνια μορφή της ευδαιμονίας.

Γι’ αυτό και το περιοδικό μας βαδίζει τώρα σε νέο τόπο, σε νέα μορφή, χωρίς να χάνει το μονοπάτι του. Το μονοπάτι που διασώζει τη συνέχεια, που αναζητά την ευγνωμοσύνη ως οδηγό, που αναγνωρίζει τις αντιθέσεις όχι ως εχθρούς αλλά ως συνοδοιπόρους.

Στο επόμενο μας άρθρο, λοιπόν, θα σταθούμε σε αυτές ακριβώς τις αντιθέσεις — παλαιό και νέο, καλό και κακό, πάνω και κάτω — και θα δούμε πώς η συνάντησή τους γίνεται η αληθινή «αεί συνάντηση στο άμα του τώρα».

Μέχρι τότε...

Καλή ανάμωση και ευχάριστη ακρόαση >>>

Click Me