Χρόνιες Φλεγμονώδεις Παθήσεις του Εντέρου (ΧΦΠΕ)

 

Οι χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου περιλαμβάνουν ένα μεγάλο αριθμό ασθενειών του παχέως και του λεπτού εντέρου. Σε αντίθεση με τις γνωστές σε όλους μας οξείες γαστρεντερίτιδες, που παρουσιάζονται ξαφνικά με διάρροιες, εμέτους, κοιλιαλγία και περνούν σε λίγες ημέρες, οι ΧΦΠΕ χαρακτηρίζονται από μακροχρόνια διάρκεια με οξείες και ήπιες φάσεις, με πολλαπλές και σοβαρές επιπλοκές.

 

 

Οι κυριότερες είναι: Ασθένεια του Crohn, ελκώδης κολίτιδα, ισχαιμική κολίτιδα (Αιτία η διαταραχή αιμάτωσης του εντέρου), μικροσκοπική κολίτιδα, ακτινική κολίτιδα (μετά από ακτινοθεραπεία), ψευδομεμβρανώδης κολίτιδα (ασθένεια που αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια λόγω της μεγάλης κατανάλωσης αντιβιοτικών).

Στο παρόν άρθρο θα αναφερθώ στις 2 συχνότερες, που είναι: η Ασθένεια του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα. Η ακριβής αιτιολογία δεν είναι απολύτως εξακριβωμένη. Απλοποιημένα μπορούμε να το περιγράψουμε ως εξής: Πιθανολογείται η ελλιπής δράση του ανοσοποιητικού συστήματος στον βλεννογόνο του εντέρου, η οποία εκδηλώνεται ως μειωμένη ή αυξημένη αντίδραση στα ερεθίσματα που επιδέχεται (συστατικά της τροφής, βακτηρίδια, παράσιτα, ιοί, μύκητες κλπ). Αποτέλεσμα της λανθασμένης αντίδρασης είναι να δημιουργούνται φλεγμονές στο έντερο, που διαρκούν χρόνια και ουσιαστικά καταστρέφουν το τοίχωμα του εντέρου και επηρεάζουν συστημικά όλο τον οργανισμό. Σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρούνται και εξωεντερικές επιπλοκές με δερματοπάθειες, αρθροπάθειες, ηπατοπάθειες, χολανγγίτιδες κλπ.

Η Ασθένεια του Crohn μπορεί να προσβάλλει ολόκληρο το γαστρεντερολογικό σύστημα. Συχνότερα «χτυπάει» στο τελευταίο κομμάτι του λεπτού εντέρου, που οδηγεί στο παχύ έντερο. Η συχνότητα της είναι 3 με 6 περιστατικά σε 100.000 ανθρώπους το χρόνο. Στη νότια Ευρώπη είναι σπανιότερη απ’ ότι στο βορρά. Οξείες φάσεις είναι το φθινόπωρο και το χειμώνα συχνότερες. Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο. Παράγοντες κινδύνου θεωρούνται: το κάπνισμα, τα αντισυλληπτικά και υψηλό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο. Στην ασθένεια αυτή καταστρέφεται το εντερικό τοίχωμα από τις χρόνιες φλεγμονές, δημιουργούνται στενώσεις, συρίγγια μεταξύ των εντερικών αυλών (σπανιότερα και μεταξύ εντέρου και δέρματος), αποστήματα και περιτονίτιδα από διάτρηση.

Η ελκώδης κολίτιδα προσβάλλει σχεδόν αποκλειστικά το παχύ έντερο (πάρα πολύ σπάνια και το λεπτό) και ιδιαίτερα το τελευταίο τμήμα του (το ορθό). Η συχνότητα της είναι 5 με 8 περιστατικά σε 100.000 ανθρώπους το χρόνο. Στη νότια Ευρώπη είναι επίσης σπανιότερη απ’ ότι στο βορρά. Η κληρονομικότητα παίζει και εδώ σημαντικό ρόλο.

Συμπτώματα των ΧΦΠΕ: Έντονες διάρροιες (πολλές φορές με αίμα και βλέννη) που συνοδεύονται από έντονες κοιλιαλγίες, ανορεξία, καταβολή και πυρετό. Με το χρόνο διαπιστώνονται πολλές φορές απώλεια βάρους και αναιμία. Η διάγνωση γίνεται με το ακριβές αναμνηστικό του ασθενούς και τη διενέργεια Γαστρο- και Κολονοσκόπησης με πολλαπλές Βιοψίες για ιστοπαθολογική διερεύνηση.

Η Θεραπεία είναι συντηρητική με υψηλές δόσεις κορτιζόνης ή/και ανοσοκατασταλτικών στην οξεία φάση (στην ελκώδη Κολίτιδα και 5-ΑSA), σε περιόδους ύφεσης δίνονται μικρές δόσεις των φαρμάκων για προφύλαξη. Η χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται σε περιπτώσεις βαριών επιπλοκών (αποστήματα, διατρήσεις, βαριά περιτονίτιδα). Η ελκώδης κολίτιδα μπορεί με ολική αφαίρεση του παχέως εντέρου να θεραπευτεί. Η ασθένεια του Crohn όμως μπορεί να προσβάλλει όλο το γαστρεντερολογικό σωλήνα και έτσι σε περίπτωση επεμβάσεως αφαιρείται μόνο το κομμάτι του εντέρου που έχει το σημαντικότερο πρόβλημα. Η ελκώδης κολίτιδα παρουσιάζει μετά τα 10 χρόνια σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέως εντέρου και γι’ αυτό οι πάσχοντες πρέπει να ελέγχονται τακτικά. Η παρακολούθηση και θεραπεία ασθενών με ΧΦΠΕ πρέπει να γίνονται από γαστρεντερολόγους και χειρούργους με ειδικές γνώσεις στον τομέα αυτό.