Η Ψευδαίσθηση της Ενεργειακής Ένδειας

Ένα Σχόλιο για την Πολιτική της Αφθονίας

«Δεν υπάρχει μεγαλύτερη εξουσία από αυτήν που πείθει τον άνθρωπο πως του λείπει κάτι που ήδη διαθέτει ή δεν χρειάζεται.»

1. Εισαγωγή: Μια Απουσία που Εφεύραμε

Ζούμε σε μια εποχή όπου η τεχνολογία μάς επιτρέπει να παράγουμε περισσότερη ενέργεια από ποτέ, να την αποθηκεύουμε, να την ανανεώνουμε, να τη διανέμουμε με ευφυή δίκτυα. Κι όμως, η δημόσια συζήτηση περιστρέφεται διαρκώς γύρω από την «ενεργειακή κρίση», την «ενεργειακή φτώχεια», την ανάγκη για περιορισμό, εξοικονόμηση, λιτότητα.

Αναρωτιέται κανείς: Πώς είναι δυνατόν η αφθονία να συνοδεύεται από μια τόσο διάχυτη αίσθηση στέρησης;

Η απάντηση ίσως δεν βρίσκεται στα αποθέματα, αλλά στο φαντασιακό που τα περιβάλλει.

2. Η Κατασκευή της Σπανιότητας: Ενέργεια ως Μηχανισμός Ελέγχου

Η ιστορία της ενέργειας είναι και ιστορία της εξουσίας. Από τα ορυκτά καύσιμα έως τις ανανεώσιμες πηγές, ο έλεγχος των ροών ενέργειας έχει υπάρξει εργαλείο κυριαρχίας – όχι μόνο γεωπολιτικής, αλλά και ψυχολογικής. Η σπανιότητα, όταν επιβάλλεται ως αφήγημα, καθιστά τους ανθρώπους πρόθυμους να υποχωρήσουν σε δικαιώματα, να αποδεχτούν ανισότητες, να "ευγνωμονούν" για όσα θα έπρεπε να θεωρούν αυτονόητα.

Η ενέργεια παύει να είναι κοινό αγαθό και μετατρέπεται σε διαχειρίσιμο προνόμιο, ένα μονάκριβο εμπόρευμα που υπόκειται σε κανόνες αγοράς – ή πιο σωστά, κανόνες ιδιοποίησης.

3. Η Πολιτική της Τεχνητής Ένδειας: Ποιον Εξυπηρετεί;

Η έλλειψη δεν είναι πάντοτε φυσική. Πολύ συχνότερα είναι σχεδιασμένη. Στο πλαίσιο των παγκόσμιων αγορών, η ενεργειακή "ένδεια" είναι ένα επιλεγμένο σενάριο – ένα εργαλείο πολιτικής και οικονομικής πειθάρχησης.

Η διατήρηση της αίσθησης σπανιότητας:

Νομιμοποιεί την κοινωνική αδικία. Όταν θεωρείται "φυσικό" να μην έχουν όλοι θέρμανση, η φτώχεια εμφανίζεται ως μοιραία και όχι ως πολιτική επιλογή.

Συντηρεί τις εξαρτήσεις. Οι κοινωνίες που αισθάνονται αδύναμες, αναζητούν «σωτήρες» και «προμηθευτές», χάνοντας την αυτονομία τους.

Καταστέλλει τη φαντασία της αφθονίας. Οι άνθρωποι μαθαίνουν να σκέφτονται με όρους λιτότητας, όχι δημιουργίας.

4. Ενέργεια και Δημοκρατία: Μια Νέα Ηθική Επαναδιανομής

Τι θα σήμαινε να προσεγγίσουμε την ενέργεια όχι ως εμπόρευμα, αλλά ως δικαίωμα; Όχι ως εργαλείο εκμετάλλευσης, αλλά ως βάση για ελευθερία και συνεργασία;

Αυτό δεν είναι ουτοπία – είναι πολιτική της ενεργειακής δημοκρατίας:

Συμμετοχή των κοινοτήτων στην παραγωγή και διανομή ενέργειας.

Αποκεντρωμένα δίκτυα, τοπικές υποδομές, ενεργειακές κοινότητες.

Επανανοηματοδότηση του "κόστους": όταν η ενέργεια παράγεται με σεβασμό στη φύση και στους ανθρώπους, γίνεται πράξη φροντίδας, όχι αριθμός λογαριασμού.

Η αφθονία δεν είναι άρνηση των ορίων. Είναι αναγνώριση του πλούτου που ήδη κυκλοφορεί, φυσικά και κοινωνικά, όταν δεν παρεμποδίζεται από την απληστία.

5. Οικολογία, Μέτρο και Ανθρώπινη Αφθονία

Η «τιμωρία» της σπατάλης προφανώς είναι η ένδεια –έτσι,η χρυσή τομη είναι το μέτρο. Η φύση δεν μας προτρέπει να στερηθούμε· μας διδάσκει κύκλους, ισορροπία, ανανέωση.

Οικολογία και αφθονία δεν συγκρούονται, αν αρνηθούμε το καταναλωτικό φαντασιακό και επιστρέψουμε σε έννοιες όπως:

Επάρκεια αντί για υπερβολή

Αλληλεγγύη αντί για ανταγωνισμό

Δημιουργικότητα αντί για κατανάλωση

Η ενεργειακή πολιτική, τότε, γίνεται ηθική στάση, υπαρξιακή επιλογή και πράξη πολιτισμού.

6. Συμπέρασμα: Από την Ψευδαίσθηση στην Αλήθεια της Συνύπαρξης

Η ψευδαίσθηση της ενεργειακής ένδειας είναι η προβολή μιας βαθύτερης πολιτισμικής παθολογίας: ότι δεν αρκούμε, ότι ο κόσμος δεν φτάνει, ότι πρέπει να φοβόμαστε την απώλεια.

Η αλήθεια είναι διαφορετική:

Ο ήλιος δεν τιμολογείται.

Η συνεργασία παράγει περισσότερη ενέργεια απ’ ό,τι η εκμετάλλευση.

Ο άνθρωπος δεν είναι καταναλωτής πόρων, αλλά φορέας νοήματος.

Η αφθονία δεν είναι υπόσχεση για το μέλλον. Είναι ήδη εδώ – φτάνει να την αναγνωρίσουμε, να την οργανώσουμε και να τη μοιραστούμε.