Η δύναμη, η θέση, η πράξη, η ψυχή και το δίκαιο — μέσα από τα μάτια του Σωκράτη και με φόντο τη σύγχρονη παρακμή

Εισαγωγή

Ο διάλογος Γοργίας του Πλάτωνα δεν είναι απλώς μια διαλεκτική επίδειξη περί ρητορικής· είναι κάτι πολύ βαθύτερο:
μια ανατομία της εξουσίας, μια κριτική της πολιτικής φιλοδοξίας, μια έκκληση για δημιουργική πράξη, και τελικά, μια υπαρξιακή υπενθύμιση ότι το δίκαιο δεν είναι νόμος, αλλά τρόπος να παραμείνεις ακέραιος μέσα στη φθορά.

Σε πέντε θεματικές γραμμές, ο διάλογος γίνεται καθρέφτης της εποχής μας.

1. Δύναμη και Δίκαιο: Ο Καλλικλής ως Νιτσεϊκή σκιά

Ο Καλλικλής, ως φωνή του κυνικού ρεαλισμού, φωνάζει:

"Η φύση λέει: ο δυνατότερος να κυριαρχεί. Η ηθική των αδυνάτων είναι ψευτιά."

Προάγγελος του Νίτσε και της "ηθικής των κυρίων", ο Καλλικλής δεν είναι τερατώδης — είναι συμπτώματα της εποχής μας.
Ο Σωκράτης όμως στήνει αντίλογο:
Η δύναμη χωρίς μέτρο καταλήγει να φθείρει και τον δυνατό.

Η αληθινή ισχύς δεν είναι να επιβάλλεσαι στους άλλους.
Είναι να κυβερνάς εσωτερικά τον εαυτό σου, ακόμη και όταν χάνεις.

2. Δημόσια Θέση ως Μεταστατική Κατάσταση

Ο Σωκράτης δεν αναθεματίζει τους θεσμούς — αναρωτιέται τι κατοικεί μέσα σ’ αυτούς.
Όταν οι πολιτικές θέσεις μετατρέπονται σε αμοιβές και όχι σε λειτούργημα,
όταν η εξουσία είναι μοχλός επιβίωσης και όχι ανάληψης ευθύνης,
τότε το δημόσιο γίνεται ιδιωτικό με κουστούμι.

Ο ρήτορας που βγάζει τον ένοχο αθώο για να χειροκροτηθεί είναι ήδη διεφθαρμένος, ακόμα κι αν «είναι καλός στη δουλειά του».

3. Η Δημιουργική Πράξη ως Ουσία του Είναι

Μέσα από τον Σωκράτη αναβλύζει η κρυμμένη μεταφυσική:

«Γένεσις κίνησις εἰς οὐσίαν – μετάληψις οὐσίας – πόρευσις εἰς τὸ εἶναι.»

Η πράξη δεν είναι μέσο· είναι η ίδια η αποκάλυψη του ανθρώπου.
Ο πολιτικός, ο τεχνίτης, ο ερωτευμένος, ο επιχειρηματίας — όλοι δημιουργούν.
Και μέσα από αυτή τη δημιουργία διαμορφώνουν την ψυχή τους.

Ο Homo Creative, ο Συνδημιουργός, δεν ζει για να καταναλώσει την εξουσία.
Ζει για να μετουσιώσει τον κόσμο μέσα από έντιμη πράξη.

4. Η Ψυχή είναι το Αληθινό Δικαστήριο

Ο Σωκράτης μιλά για δίκες μετά θάνατον, από αόρατους, ασώματους κριτές.
Μύθος ή παραβολή;
Σημασία έχει ότι η συνείδηση δεν έχει ανάγκη από επιβεβαίωση.

Ο ένοχος που έχει «κερδίσει» την υπόθεση, ξέρει μέσα του πως έχει ήδη καταδικαστεί.

Στον αντίποδα, εκείνος που αδικήθηκε άδικα — κι όμως παρέμεινε ακέραιος —
κουβαλάει την ειρήνη μιας ψυχής που δεν πρόδωσε τον εαυτό της.

5. Μη φθαρῆναι: Η Υπέρτατη Δικαιοσύνη

Ο Σωκράτης, εν τέλει, δεν ζητά τίποτε άλλο από το εξής απλό:

«Να μην αδικήσω. Να μην φθαρεί η ψυχή μου.»

Αυτός είναι ο σκοπός του διαλόγου.
Όχι να φτιάξει Συντάγματα ή να εκδώσει νόμους.
Αλλά να υπενθυμίσει πως όλα καταλήγουν στην ψυχή:

• Αν τη θρέψεις με φιλοδοξία, θα πεινά.

• Αν την ποτίσεις με δόξα, θα ξεδιψά προσωρινά.

• Αν όμως την ποτίσεις με αλήθεια, μέτρο, πράξη και αγάπη,
  τότε ακόμη κι αν χάνεις… έχεις νικήσει.

🔹 Επίλογος: Ο Γοργίας Σήμερα

Σήμερα, μέσα στη γενικευμένη παραίτηση, στον φόβο της έκθεσης και στη μεταμφιεσμένη ανηθικότητα, ο Γοργίας δεν διαβάζεται ως ρητορική πραγματεία.
Αλλά ως αντιγόνο- εμβόλιο:

• στην κυριαρχία των ισχυρών χωρίς μέτρο,

• στη μετάσταση των θεσμών,

• στην απώλεια δημιουργικότητας,

• στην ελαστικότητα της ηθικής,

• και στην υποβάθμιση της ψυχής σε δεδομένο marketing.

Ο Σωκράτης δεν νικά.
Καταδικάζεται.
Αλλά δεν φθείρεται.

Και αυτή είναι η μόνη νίκη που μετρά.